اکوئینور-سنتریکا: معامله‌ای برای تاب‌آوری انرژی

پارسا ملکی _ نفت خبر ؛

در عمق دریای شمال، جایی که خطوط لوله زیر امواج، رگ‌های حیاتی اروپا را تغذیه می‌کنند، توافقی در ژوئن ۲۰۲۵ امضا شد که می‌تواند ثبات انرژی بریتانیا را برای یک دهه تثبیت کند. شرکت نروژی اکوئینور و سنتریکا، غول تأمین گاز بریتانیا، قراردادی ۱۰ ساله بستند تا سالانه ۵۵ تراوات‌ساعت گاز طبیعی – معادل ۵ میلیارد متر مکعب – را از میادین نروژ به شبکه بریتانیا منتقل کنند.

این توافق، با ارزش تقریبی ۲۰ میلیارد پوند بر اساس قیمت‌های بازار فعلی، از اول اکتبر ۲۰۲۵ اجرایی می‌شود و حدود ۱۰ درصد از تقاضای سالانه گاز بریتانیا را پوشش می‌دهد. در حالی که اروپا همچنان با پیامدهای بحران اوکراین و نوسانات ژئوپلیتیکی دست به گریبان است، این قرارداد نه تنها یک معامله تجاری، بلکه گامی استراتژیک در تقویت زنجیره تأمین است؛ گامی که بریتانیا را در برابر اختلالات فصلی و جهانی مقاوم‌تر می‌سازد، هرچند مصونیت کامل را تضمین نمی‌کند.

برای فهم اهمیت این توافق، باید به زمینه وابستگی بریتانیا نگریست. این کشور، که تولید داخلی گازش از میادین دریای شمال رو به افول است، بیش از ۶۶ درصد نیاز خود را از واردات تأمین می‌کند. نروژ با ذخایر عظیم و سیاست‌های منطقی و پایدار، حدود ۵۰ درصد از کل تقاضای گاز بریتانیا که در سال ۲۰۲۵ حدود ۷۰ میلیارد متر مکعب برآورد می‌شود را فراهم می‌آورد.

اکوئینور این نقش را با تولید پایدار از پایانه‌هایی مانند "کاره‌هم" و "امِرسِی" ایفا می‌کند. سنتریکا با بیش از ۱۰ میلیون مشتری خانگی و تجاری، این حجم را برای تعادل عرضه در فصل‌های پرتقاضا به کار می‌گیرد. ارزش ۲۰ میلیارد پوندی قرارداد، بر پایه فرمول‌های بازارمحور، با جهش‌های قیمتی گاز، نوسان‌پذیر است اما تعهد حجمی آن، ثباتی نسبی به شبکه ملی می‌بخشد.

از منظر ژئوپلیتیکی این توافق، پاسخی به پارادوکس گذار انرژی است. بریتانیا متعهد به دستیابی به خالص‌صفر انتشار تا ۲۰۵۰، با رشد تقاضای برق ناشی از خودروهای الکتریکی و مراکز داده روبروست، در حالی که تولید فسیلی داخلی کاهش می‌یابد. گزارش آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) در سپتامبر ۲۰۲۵، در تحلیل نرخ‌های افول میادین گازی، هشدار می‌دهد که بریتانیا بدون منابع انتقالی، ممکن است تا ۲۰۳۰ با کمبود تا ۱۵ درصد ظرفیت روبرو شود.

گاز طبیعی یا همان سوخت انتقالی پاک‌تر از زغال‌سنگ، در این میان نقش پشتیبان را ایفا می‌کند. اکوئینور که ۳۰ درصد تولیدش را به تجدیدپذیرها اختصاص داده، این گاز را با فناوری‌های جذب، حمل و ذخیره کربن (CCS) ادغام می‌نماید؛ پروژه Northern Lightsکه از اوت ۲۰۲۵ عملیاتی شده و ظرفیت ذخیره ۱.۵ میلیون تن CO₂ در سال را دارد، نمونه‌ای است از این رویکرد. این پروژه بخشی از ابتکار Longship نروژ، CO₂ جذب‌شده از منابع صنعتی را ذخیره می‌کند و پتانسیل کاهش انتشار مرتبط با کاربردهای گازی را، در صورت ادغام مؤثر با فناوری‌های روز، تا ۹۰ درصد فراهم می‌آورد. سنتریکا نیز با سرمایه‌گذاری ۱ میلیارد پوندی در هیدروژن سبز، این توافق را به عنوان پایه‌ای برای تبدیل گاز به سوخت‌های آینده‌دار می‌بیند.

پیامدهای این قرارداد لایه‌های اقتصادی و زیست‌محیطی پیچیده‌ای را آشکار می‌سازد. از یک سو، امنیت تأمین را ارتقا می‌بخشد؛ (آنهم با پوشش ۱۰ درصد تقاضا که بر اساس پیش‌بینی‌های کاهش تدریجی به حدود ۵۰ میلیارد متر مکعب تا ۲۰۳۰ محاسبه شده ) و ریسک نوسانات را، به ویژه از سوی نروژ که تولید سالانه ۱۲۰ میلیارد متر مکعبی پایدار دارد، به حداقل می‌رساند. از سوی دیگر تأثیر اقتصادی آن عمدتاً از طریق ثبات قیمت‌ها و مهار تورم انرژی حاصل می‌شود.

این در حالیست که سهام اکوئینور پس از اعلام، ۴ درصد افزایش یافت که نشان‌دهنده اعتماد بازار است. با این حال منتقدان زیست‌محیطی مانند "گرین‌پیس" استدلال می‌کنند که تعهد ۱۰ ساله تا ۲۰۳۵، ممکن است بریتانیا را در زیرساخت‌های گازی "قفل" کند و سرمایه‌گذاری در حوزه های تجدیدپذیر را به تأخیر بیندازد. سؤال کلیدی اینجاست که آیا گاز انتقالی، با هزینه‌های بالقوه انتقال مانند ارتقای CCS، واقعاً پلی به کربن‌صفر است یا سرعت‌گیری موقتی که جاه‌طلبی‌های سبز را تضعیف می‌کند؟ این قرارداد انعطاف‌پذیر، نیازمند برنامه‌های شفاف‌تر برای کربن‌زدایی است تا از تبدیل شدن به مانعی برای اهداف بلندمدت جلوگیری شود.

در عرصه دیپلماتیک این توافق همکاری ۵۰ ساله نروژ و بریتانیا را در پروژه‌های مشترک مانند مزارع بادی Dogger Bank و ابتکارهای CCS تعمیق می‌بخشد. در آستانه اجلاس COP۳۰ در نوامبر، این مدل که ترکیبی از واقع‌بینی و نوآوری است می‌تواند الگویی برای اروپا باشد، جایی که تنوع واردات از قطر و آمریکا با تعهدات سبز همزیستی یابد. با این وجود چالش‌هایی مانند نوسانات قیمتی و فشارهای داخلی، بر اجرای آن سایه افکنده است. اکوئینور باید شفافیت بیشتری در کاهش انتشار متان نشان دهد و سنتریکا بر زنجیره تأمین پایدار تمرکز کند.

در نهایت قرارداد اکوئینور-سنتریکا تعادلی ظریف میان امنیت فوری و پایداری بلندمدت برقرار می‌سازد. با اجرایی شدن از پاییز، انتظار می‌رود به ثبات شبکه کمک کند، اما موفقیت آن به نظارت دقیق و گسترش سرمایه‌گذاری در هیدروژن و CCS وابسته است تا پلی واقعی به آینده‌ای کم‌کربن بسازد.