محمدحسین لطفالهی، نفت خبر: ونزوئلا آمريكا را به «تجاوز مستقيم» و تلاش براي بيثباتسازي توليد نفت متهم كرد و با ارسال نامهاي به دبيركل اوپك پلاس، خواستار حمايت سياسي و ديپلماتيك شد. محدوديت هوايي آمريكا مسيرهاي تجاري و پروازها را مختل كرد و كاراكاس آن را «محاصره بالفعل» خواند. تنش دريايي و حضور نظامي آمريكا خطر اختلال در صادرات نفت و افزايش نوسان بازار جهاني را بالا برد. دولتهاي منطقه مانند كلمبيا خواستار ميانجيگري براي جلوگيري از بحران عميقتر شدند. تحليلگران هشدار ميدهند ادامه تنش ميتواند بحران انساني در ونزوئلا را تشديد كند و تعادل بازار نفت را بههم بزند.
ماهیت تنش ونزوئلا و آمریکا
دولت ونزوئلا در نامه رسمي نيكولاس مادورو به دبيركل اوپك پلاس اعلام كرد كه اقدامات اخير آمريكا در درياي كارائيب، معادل «تجاوز مستقيم» و دخالت آشكار در امنيت انرژي اين كشور است. روايت كاراكاس بر اين پايه استوار شد كه واشنگتن با افزايش حضور نظامي در نزديكي مرزهاي ساحلي ونزوئلا، عمليات فشار و بيثباتسازي را دنبال كرد؛ عملياتي كه به باور دولت مادورو، ادامه روند توليد نفت را تهديد كرد و ممكن است صادرات نفتي كشور را مختل كند. ونزوئلا ادعا كرد كه ناوها و هواپيماهاي آمريكايي با ورود به محدودههاي حساس، هم قوانين بينالمللي را نقض كردند و هم فضايي از تهديد ايجاد كردند كه در شرايط ساختاري شكننده اقتصاد ونزوئلا، پيامدهاي جدي آفريد.
اقدام آمريكا در محدود كردن حريم هوايي ونزوئلا و مناطق اطراف آن، توقف يا تغيير مسير پروازهاي بينالمللي را رقم زد و هزاران مسافر در كشورهاي مختلف معطل ماندند. دولت ونزوئلا اين وضعيت را «محاصره بالفعل» تعبير كرد؛ محاصرهاي كه بهزعم كاراكاس، دسترسي كشور به مسيرهاي تجاري، ارتباطي و انساني را دشوار كرد. در واكنش به اين وضعيت، دولت طرح اضطراري بازگشت شهروندان را فعال كرد تا افرادي كه در كشورهاي مختلف سرگردان شدند، به كشور بازگردند.
ونزوئلا گفت اين فشارها بهشكلي طراحي شدند كه تاثيرگذاري مستقيم بر صادرات نفت اين كشور داشته باشند. از نگاه دولت مادورو، اين رويكرد ادامه همان سياست فشار حداكثري سالهاي گذشته است كه ابتدا در قالب تحريمهاي مالي و نفتي اعمال شد و اكنون در سطح حضور نظامي و محدوديتهاي هوايي و دريايي بازتوليد شد. مقامات ونزوئلا هشدار دادند كه چنين روندي اگر طولاني شود، ثبات اقتصادي كشور را تهديد ميكند و به دليل نقش ونزوئلا در عرضه نفت، نظم بازار جهاني را دچار نوسان ميكند.
سرايت تنش دريايي به اوپك پلاس
نامه مادورو خطاب به دبيركل اوپك پلاس عملا اقدامي سياسي و ديپلماتيك با هدف جلب همبستگي اعضا و قرار دادن موضوع در دستور كار اين گروه شكل داد. كاراكاس معتقد شد اوپك پلاس، به عنوان ائتلافي كه بخشي از بار تعادل بازار جهاني نفت را بر دوش دارد، بايد در برابر فشارهايي كه ثبات توليد يكي از اعضا را تهديد ميكند، واكنش نشان دهد. در اين نامه تاكيد شد تهديد عليه ظرفيت توليد ونزوئلا، فقط مسئلهاي داخلي يا منطقهاي نيست و اگر ادامه يابد، سمت عرضه جهاني را تحت تاثير قرار ميدهد و شوكهاي قيمتي جديد ايجاد ميكند.
ونزوئلا از اعضاي اوپك پلاس خواست در سطح سياسي، ديپلماتيك و رسانهاي از اين كشور حمايت كنند و اقدامات آمريكا در درياي كارائيب را محكوم كنند. هدف اين درخواست، ايجاد بازدارندگي سياسي است تا هزينه اقدامات آمريكا افزايش يابد و امكان گسترش تنش محدود شود. اين نامه بهصورت غيرمستقيم تلاش كرد موضوع را در سطح فراتر از روابط دو كشور و در چارچوب امنيت انرژي جهاني قرار دهد.
از نگاه تحليلگران، اگر تنش نظامي ادامه پيدا كند، دو پيامد مشخص براي بازار نفت قابل تصور است: نخست افزايش ريسك عرضه در كوتاهمدت كه سطح نوسانات قيمت را بالا ميبرد؛ دوم احتمال كاهش صادرات ونزوئلا كه هماكنون نيز به دليل محدوديتهاي زيرساختي و تحريمها در سطح پايينتري از ظرفيت اسمي قرار دارد. هرگونه اختلال جديد در مسير صادرات، محاسبات اوپك پلاس درباره مديريت عرضه را پيچيدهتر ميكند.
نكته ديگر اين است كه زمان انتشار نامه مصادف شد با دومين كنفرانس وزيران اوپك پلاس، نشستي كه در آن تصميمگيري درباره سهميه توليد كشورهاي عضو انجام ميشود. طرح اين موضوع در چنين بازهاي محاسبات سياسي و فني جلسه را تحت تاثير قرار داد و فضاي بحث را از موضوعات فني به حوزه امنيتي سوق داد. در چنين شرايطي، روابط داخلي اوپك پلاس نيز ممكن است تحت فشار قرار گيرد، زيرا برخي كشورها مايل نيستند درگيري واشنگتن و كاراكاس را به سطح تعهدآور براي خود تبديل كنند.
بازار جهاني آماده نوسان
با توجه به سابقه تنشهاي ونزوئلا و آمريكا، روند اخير نگراني كشورهاي منطقه را افزايش داد. دولتهايي مانند كلمبيا اعلام كردند تشديد تنش، شرايط انساني را بدتر ميكند و موج جديدي از مهاجرت اقتصادي و سياسي از ونزوئلا شكل ميدهد. منطقه كارائيب و شمال آمريكاي جنوبي در سالهاي گذشته بار مهاجرتي سنگيني تحمل كردند و هرگونه بيثباتي تازه، ساختارهاي اقتصادي و اجتماعي كشورهاي همسايه را تحت فشار قرار ميدهد.
چندين دولت منطقهاي خواستار مداخله ديپلماتيك طرفهاي بيطرف شدند تا مسير ميانجيگري فراهم شود و از تبديل اختلافات به رويارويي طولاني جلوگيري شود. اين توصيهها نشان داد كشورهاي آمريكاي لاتين نگرانند بحران، از مناقشه امنيتي محدود فراتر رود و به بحران ژئوپولتيك گسترده تبديل شود كه تبعات آن بر تجارت منطقهاي، كشتيراني، امنيت دريايي و مسيرهاي هوايي اثر ميگذارد.
در سطح انساني، بسته شدن حريم هوايي و بيثباتي دريايي باعث مختل شدن ارتباطات تجاري و مسافرتي شد. اين وضعيت براي كشوري مانند ونزوئلا كه بخش بزرگي از شهروندانش در خارج كار يا زندگي ميكنند و در رفتوآمد هستند، پيامد قابل توجه آفريد. علاوه بر آن، هرگونه اختلال در صادرات نفت – كه منبع اصلي درآمد دولت است – تامين مايحتاج داخلي را دشوارتر كرد و فشار تورمي را افزايش داد.
تحليلگران منطقهاي معتقد شدند اگر تنش ادامه يابد، ونزوئلا با وخامت بيشتر شرايط انساني مواجه ميشود؛ شرايطي كه در سالهاي اخير به دليل ركود اقتصادي، تحريمها و كاهش درآمدهاي نفتي شكل گرفته بود. تركيب فشار نظامي، محدوديتهاي هوايي و نااطميناني درباره صادرات نفت، موج جديدي از بيثباتي اقتصادي و اجتماعي ايجاد كرد. در كنار اين پيامدها، بازار جهاني نفت نيز در معرض ريسكهاي جديد قرار گرفت؛ ريسكهايي كه تصميمگيريهاي آينده اوپك پلاس را پيچيدهتر و حساستر ميكند.
دیدگاهها و نظرات خود را بنویسید
