اکسون موبیل واحد های پتروشیمی در فرانسه را تعطیل میکند؟

پارسا ملکی  گزارشگر نفت : در حالی که شرکت اکسون‌موبیل (ExxonMobil) تا امروز، ۶ آوریل ۲۰۲۵، بیانیه رسمی جدید و مستقیمی درباره «بررسی جامع دارایی‌های اروپایی خود برای تعطیلی احتمالی» منتشر نکرده است، شواهد، اظهارات پیشین مقامات و اقدامات عملی اخیر این شرکت، تصویری واضح از یک بازنگری استراتژیک عمیق و پرفشار در قاره اروپا را ترسیم می‌کند. مجموعه‌ای از چالش‌های اقتصادی، نظارتی و رقابتی، غول نفتی آمریکا را به سمت ارزیابی مجدد حضور تاریخی خود در اروپا سوق داده است، روندی که با تعطیلی واحد کراکر گراونشون در فرانسه و فروش پالایشگاه فوس در سال ۲۰۲۴، عینیت یافته است.
هشدارهای مکرر، سیگنال‌های واضح

اگرچه بیانیه‌ای رسمی مبنی بر تعطیلی گسترده قریب‌الوقوع وجود ندارد، اما زنگ‌های خطر مدت‌هاست که به صدا درآمده‌اند. در فوریه ۲۰۲۴، کارن مک‌کی، رئیس وقت بخش راه‌حل‌های محصول اکسون‌موبیل، در گفتگو با فایننشال تایمز هشدار داد که چنانچه اتحادیه اروپا از بار مقررات زیست‌محیطی و بوروکراسی نکاهد، این شرکت ممکن است سرمایه‌گذاری‌های آتی خود را به مناطق جذاب‌تر جهان هدایت کند. فیلیپ دوکوم، رئیس اکسون‌موبیل اروپا، نیز در اکتبر ۲۰۲۴ با اشاره به بحران رقابت‌پذیری صنعتی در اروپا، قوانین پیچیده و هزینه‌های بالای انرژی و نیروی کار را مانعی جدی برای سرمایه‌گذاری دانست. این اظهارات، هرچند مستقیماً به تعطیلی اشاره نداشتند، اما به‌وضوح نارضایتی عمیق اکسون‌موبیل از محیط عملیاتی اروپا و احتمال کاهش فعالیت‌ها در صورت عدم بهبود شرایط را منعکس می‌کردند.

چرخش استراتژیک جهانی و تمرکز بر سودآوری

همزمان با ابراز نگرانی‌ها درباره اروپا، استراتژی کلان اکسون‌موبیل بر تمرکز سرمایه‌گذاری‌ها روی دارایی‌های با بازدهی بالا و هزینه پایین، به‌ویژه در حوزه پرمین آمریکا و پروژه‌های عظیم گویان، استوار شده است. برنامه‌های شرکتی و گزارش‌های سالانه (از جمله گزارش سال ۲۰۲۴ منتشر شده در ژانویه ۲۰۲۵) بر «بهینه‌سازی سبد دارایی‌ها» و دستیابی به «صرفه‌جویی ساختاری در هزینه‌ها» تأکید دارند. در این چارچوب استراتژیک، دارایی‌های اروپایی که با هزینه‌های عملیاتی بالا، حاشیه سود کمتر و چشم‌انداز تقاضای ضعیف‌تر برای سوخت‌های فسیلی سنتی مواجه‌اند، به‌طور طبیعی در اولویت پایین‌تری قرار گرفته و کاندیدای بازنگری، فروش یا حتی تعطیلی می‌شوند.

اقدامات عملی و روندهای صنعتی

فراتر از اظهارات، اقدامات اکسون‌موبیل در سال ۲۰۲۴ گویای این تغییر مسیر بود. تعطیلی واحد کراکر بخار و واحدهای پتروشیمی وابسته در مجتمع گراونشون فرانسه، با اشاره به زیان انباشته بیش از ۵۰۰ میلیون یورویی از سال ۲۰۱۸ و عدم رقابت‌پذیری، سیگنالی قدرتمند بود. این واحد تولیدکننده عمده اتیلن و پروپیلن بود و تعطیلی آن آسیب‌پذیری تأسیسات پتروشیمی انرژی‌بر در اروپا را برجسته کرد. در ادامه فروش پالایشگاه نفت فوس در نوامبر ۲۰۲۴، استراتژی کاهش حضور در بخش پالایشگاهی اروپا را تأیید کرد.

با این حال، رویکرد اکسون‌موبیل ظاهراً گزینشی است. در حالی که واحد کراکر گراونشون تعطیل شد، خود پالایشگاه در همان سایت همچنان فعال است و طبق گزارش‌ها، در مارس ۲۰۲۵ تحت یک «تحول اساسی» برای بهبود بهره‌وری انرژی و عملکرد زیست‌محیطی قرار گرفته است. این نشان می‌دهد که تصمیمات بر اساس سودآوری و اهمیت استراتژیک هر دارایی خاص اتخاذ می‌شود.

اقدامات اکسون‌موبیل برای بازنگری و کاهش حضور در اروپا، در خلأ رخ نمی‌دهد و با روند گسترده‌تری در صنعت انرژی و پتروشیمی این قاره همخوانی دارد. گزارش‌ها نشان می‌دهد که دیگر غول‌های این صنعت، از جمله داو، لیون‌دل‌باسل، انی و شل، نیز در مواجهه با چالش‌های مشابه، در حال بررسی، واگذاری یا تعطیلی تأسیسات اروپایی خود هستند. داده‌های شورای صنعت شیمیایی اروپا (Cefic)، که از اعلام تعطیلی بیش از ۱۱ میلیون تن ظرفیت تولید تنها در سال‌های ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ خبر می‌دهد، به وضوح نشان‌دهنده یک بازسازی دردناک اما ظاهراً ضروری در سطح کلان صنعت در اروپاست.

با این حال، باید به تفاوت‌های استراتژیک نیز توجه داشت. در حالی که برخی رقبای اروپایی مانند شل و بی‌پی سرمایه‌گذاری‌های قابل توجهی را به سمت توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر در همین قاره هدایت می‌کنند، به نظر می‌رسد تمرکز اصلی اکسون‌موبیل در شرایط فعلی، بیشتر بر بهینه‌سازی بازدهی دارایی‌های موجود (عمدتاً مرتبط با سوخت‌های فسیلی) و هدایت سرمایه‌گذاری‌های عمده جدید به مناطق دیگر جهان (مانند آمریکا) معطوف است. بنابراین، اگرچه اقدام به تعطیلی یا فروش دارایی‌های کم‌بازده در اروپا یک واکنش مشترک به فشارهای صنعتی به نظر می‌رسد، اما مسیر استراتژیک بلندمدت و اولویت‌های سرمایه‌گذاری اکسون‌موبیل ممکن است با برخی رقبای کلیدی اروپایی‌اش تفاوت‌های معناداری داشته باشد.

طوفان کامل چالش‌ها در اروپا

مجموعه‌ای از عوامل، صنعت پتروشیمی اروپا و شرکت‌هایی مانند اکسون‌موبیل را به‌شدت تحت فشار قرار داده‌اند؛ یک 'طوفان کامل' از چالش‌های درهم‌تنیده که محیط عملیاتی را به‌شدت دشوار ساخته است. هزینه‌های سرسام‌آور انرژی، به‌ویژه نوسانات شدید قیمت گاز طبیعی ناشی از تنش‌های ژئوپلیتیکی مانند جنگ اوکراین و تلاش برای کاهش وابستگی به روسیه، هزینه تولید و مواد اولیه را به شدت افزایش داده و رقابت‌پذیری تولیدکنندگان اروپایی را در برابر رقبای آمریکایی و خاورمیانه‌ای تضعیف می‌کند. همزمان، مقررات سختگیرانه زیست‌محیطی برآمده از «معامله سبز اروپا»، با اهداف بلندپروازانه کربن‌زدایی، اگرچه منعکس‌کننده اولویت‌های سیاسی کلان اتحادیه برای گذار به اقتصاد کم‌کربن هستند، اما هزینه‌های سنگین انطباق و سرمایه‌گذاری را بر صنایع انرژی‌بر، به‌ویژه تأسیسات قدیمی‌تر، تحمیل کرده و آن‌ها را از نظر اقتصادی غیراقتصادی می‌سازد. این فشارها با رقابت جهانی نفس‌گیر از سوی آسیا (به‌خصوص چین و هند با ظرفیت تولید عظیم و هزینه پایین) و آمریکای شمالی (با مزیت هزینه مواد اولیه و عدم تعرفه) و همچنین تقاضای داخلی ضعیف یا نوسانی در خود اروپا به دلیل رکود اقتصادی نسبی و روند نگران‌کننده «صنعتی‌زدایی»، تشدید می‌شود و چشم‌انداز رشد را محدودتر می‌کند.

در چنین فضای پرچالشی، بازنگری استراتژیک اکسون‌موبیل در اروپا، ریشه در استراتژی کلان جهانی این شرکت برای بهینه‌سازی سبد دارایی‌ها و تمرکز بر مناطق با بازده بالا و هزینه پایین مانند آمریکا و گویان دارد. از دیدگاه اکسون‌موبیل، ترکیب هزینه‌های بالای انرژی و هزینه‌های سنگین پیروی از مقررات زیست‌محیطی اروپا، سودآوری دارایی‌های سنتی این قاره را در مقایسه با گزینه‌های سرمایه‌گذاری در مناطق دیگر به میزان قابل توجهی کاهش داده است. این محاسبات اقتصادی، روند خروج تدریجی یا کاهش فعالیت در برخی تأسیسات (مانند تعطیلی واحد کراکر گراونشون و فروش پالایشگاه فوس) را علی‌رغم فشارهای سیاسی دولت‌های محلی برای حفظ مشاغل، برای شرکت توجیه می‌کند.

این تصمیمات همچنین در بستر رقابت‌های ژئوپلیتیکی و تغییر توازن اقتصادی جهانی، که در آن مزیت‌های رقابتی آمریکا و رشد صنعتی آسیا فشار مضاعفی بر پایگاه صنعتی اروپا وارد می‌کند، قابل تحلیل است. اکسون‌موبیل با اولویت‌بخشی به مناطقی که با استراتژی جهانی و چشم‌انداز سودآوری‌اش همسوتر هستند، در حال تنظیم مجدد حضور خود در اروپاست. هرچند این شرکت ممکن است سرمایه‌گذاری‌های محدودی در پروژه‌های کم‌کربن اروپایی برای مدیریت تصویر عمومی، پاسخ به فشارهای سیاسی و رقابت با دیگر غول‌های انرژی انجام دهد، اما روند کلی اقدامات اخیر، نشان‌دهنده کاهش تعهدات بلندمدت در بخش‌های سنتی صنعت انرژی و پتروشیمی اروپا در پاسخ به این واقعیت‌های پیچیده اقتصادی، سیاسی و استراتژیک است.

همچنین، چشم‌انداز تعرفه‌های تجاری نیز بر محاسبات اکسون‌موبیل در اروپا تأثیرگذار است.برای مثال، اعمال احتمالی تعرفه‌های آمریکایی در حدود ۲۰ تا ۲۵ درصد بر کالاهای اروپایی، هزینه صادرات فرآورده‌های نفتی از تأسیسات کلیدی مانند پالایشگاه روتردام (با ظرفیت ۱۹۱ هزار بشکه در روز) به آمریکا را به میزان قابل توجهی افزایش داده و سودآوری آن را کاهش می‌دهد. متقابلاً، ریسک واکنش اروپا با تعرفه‌های تلافی‌جویانه (حدود ۱۵ درصد)، یک فشار تجاری دوجانبه ایجاد می‌کند که اکسون‌موبیل را به کاهش وابستگی به بازار و پایگاه تولیدی اروپا ترغیب می‌نماید.

در حالی که اکسون‌موبیل ممکن است خبر جدیدی از تعطیلی یک پالایشگاه یا مجتمع بزرگ دیگر در اروپا اعلام نکرده باشد، تمام شواهد اعم از هشدارهای رسمی گرفته تا اقدامات مشخص اخیر و فشارهای ساختاری صنعت، قویاً نشان می‌دهد که روند بازنگری استراتژیک دارایی‌های اروپایی این شرکت ادامه دارد. آینده بسیاری از تأسیسات قدیمی‌تر و کمتر کارآمد اکسون‌موبیل در اروپا در هاله‌ای از ابهام قرار دارد و احتمال اعلام تصمیمات بیشتر در گزارش‌های مالی آتی (مانند گزارش فصل اول ۲۰۲۵ که به زودی منتشر می‌شود) یا در ماه‌های آینده وجود دارد. اروپا برای اکسون‌موبیل به یک منطقه عملیاتی پرچالش تبدیل شده و این شرکت، همگام با استراتژی جهانی خود و واقعیت‌های بازار، در حال تنظیم مجدد حضور خود در این قاره است.

انتهای پیام